En son yazacağım şeyi en başta yazayım: Tavuklara hormon uygulaması yapmak fizyolojik olarak anlamsız, ekonomik olarak faydasız ve yasal olarak suçtur. Aklı başında hiçbir tavuk üreticisi hormon kullanmayı düşünmez.
Öncelikle hormon nedir sorusuna cevap vermem gerekiyor. Esas olarak büyüme hormonu olarak adlandırılan ve doğal veya yapay olarak elde edilerek, çoğunlukla sığır ve koyunlarda büyüme hızını ve et üretme kapasitesini arttıran, somatotropin, östrojen, progesteron, testesteron ve diğer steroidlerin tamamına hormon adı verilir.Yapılan bilimsel çalışmalar bu hayvanlara yapılan hormon uygulamasının %10 civarı ağırlık artışı yanında kıymetli et olarak sınıflandırılan sırt kaslarında da yine %10’a yakın boyut artışı sağladığını göstermektedir ve bu miktar ekonomik anlamda oldukça önemlidir. Hormonlar yaklaşık 1 yaşında ve 300 kg ağırlığa ulaşmış genç hayvanlara kulak arkalarına implant (deri altı) uygulaması şeklinde yapılır ve etkisini 120 gün boyunca gösterir. Ancak esas etkiyi 35.günden sonra göstermeye başlar. Buradaki en önemli nokta hormonların etki gösterebilmesi için hayvanın üreme olgunluğuna erişmiş olmasının gerekliliğidir.
Bu bilgiler ışığında, 45-60 gün arası yaşta kesime gönderilen tavuklarda hormon uygulamasının fizyolojik olarak anlamsız olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bu kadar kısa sürede tavuklar üreme olgunluğuna tam olarak erişmiş sayılmaz ve hormonların etki gösterebilmesi için gereken süre de yetersizdir.
Hayvanlara uygulanan hormonlar ucuz maddeler değildir. Bir implant yaklaşık olarak 1-3 $ arasında fiyata sahiptir. Markete gönderilen bir tavuk için maliyet hesabında %20 civciv maliyeti, %60 yem maliyeti ve %20 ileri işleme maliyeti vardır. Bu kalemlerin tamamı yaklaşık 3 $ civarındadır ve aklı başında hiçbir tüccar ekonomik olarak faydasız olan hormon uygulamasını yapmak istemez.
O zamanki adıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından 2003 yılında yayınlanan “Gıda değeri olan hayvanlara uygulanması yasaklanan ve belli şartlara bağlanan hormon ve benzeri maddeler hakkında tebliğ” uyarınca insan tüketimine sunulacak tavuklara hormon uygulanması yasal olarak suçtur.
Şimdi bu efsaneyi ortadan kaldırdığımıza göre aklınızdaki muhtemel sorulara geçebiliriz: “Tavuklar bu kadar hızlı nasıl büyüyor? Bu tavukların etinin tadı niye köy tavuğundan farklı? Bu tavukların eti çabucak pişiyor, köy tavuğu öyle mi ya, 3 saat kaynat yine pişmiyor…”
Döndük dolaştık yine köy tavuğuna geldik ve sanırım hiç kurtulamayacağız bu karşılaştırmadan. Bu soruların bilimsel cevabı elbette var ancak başka yazıların konusu. Şimdilik tavuk eti hakkındaki yanlış bilgilerden bir tanesini ortadan kaldırmakla yetinmek zorundayım.
Sevgiyle ve bilgiyle kalın.
(Bu makale 2016 yılında Trends in FoodScience&Technology dergisinde basılan “Makingthingsclear: Science-basedreasonsthatchickensare not fed growthhormones” başlıklı bilimsel makaleden faydalanılarak yazılmıştır.)
