Yıldönümünü yaşadığımız Sivas olayları Pir Sultan Şenlikleri kutlamaları sırasında çıkmıştı. Sözcüğün tam anlamı ile laiklik karıştı organize bir başkaldırı idi. Sonuçta yakılan insanlar, sırf bu şenliklere katkıda bulunmak için Sivas’a konuk olarak gidenler.
Olayın üzerinde durmak yerine Pir Sultan’ı tanıtmak isterim.
Asıl adı Haydar olan Koca Haydar namıyla anılan Pir Sultan Abdal, on altıncı yüzyılda yaşamıştır. Alevi inanışları yaydığından ve bu hareketi Türk-İran hükümdarlarına taraftarlık şeklinde gördüğünden Osmanlı Hükümeti tarafından öldürtülmüştür.
Bektaşilikle karışık alevi duyguları taşıyan şiirlerinde kuvvetli bir tasavvuf ruhu ile birlikte, Şah İsmail ile taraftarlık ve Osmanoğulları’na isyan şeklinde siyasi bir hava vardır. Şiirlerinde Ali sevgisini ve ona bağlılığı telkin etmektedir.
Çeke çeke ben bu dertten ölürüm
Seversem Ali’yi değme yarama
Ali’nin yoluna serim veririm
Seversem Ali’yi değme yarama
Örneği Ali sevgisini,
Tabip olmayınca yaram sarılmaz
Yüz bin asker olsa yezit kırılmaz
Mürşit olmayınca, Pire varılmaz
Eli Zülfikarlı al olmayınca
Örneğinde yezit kelimesi ile Osmanlı Padişahını anlatır gibi görünmektedir. Bütün bunların yanında, eski Türk şiirinin özelliklerine, Yunus geleneklerine ve halk zevkine bağlı bir ruhu vardır.
Derdim çoktur hangisine yanayım
Yine tazelendi yürek yarası
Ben b u derde kande derman bulayım
Meğer şah elinden ola çaresi
Burada şah kelimesi lirik bağlılık içinde İran Şahı ile karışmakta.
Uyur idik uyardılar
Diriye saydılar bizi
Koyun olduk ses anladık
Sürüye saydılar bizi
Fikir ve felsefi görüş bakımından olgun şiiri de vardır.
Gir dükkana Pazar eyle
Hışmın yenip hazer eyle
Aya güne nazar eyle
Ay Muhammed nur içinde
Tasavvufi ve siyasi maceraların ruhu ile karışık kuvvetli aşk şiirleri de göze çarpmaktadır.
Bir güzelin aşıkıyım ağalar
Anın için taşa tutar il beni
Gündüz hayalimde, gece düşümde
Kumdan kuma savuruyor yel beni
Arada köye yönelik, köylü diliyle ve köylü zevki ile köylü konularını işleyen parçalar da görülmektedir.
Öküzün damını alçacık yapın
Yaş koman altına kuruluk serpin
Koşumdan koşuma gözlerin öpün
İreçberler hoşça tutun öküzü
Sabah olur koyun kuşluğa gelir
Her koyun ararda kuzusun bulur,
Ağca koyun meler arada kalır,
Gel koyun meleme vazgeç kuzundan
Pir Sultan Abdal bir dini-siyasi derviş ve halk ozanıdır. Asılmakla sona eren maceralı bir yaşamı vardır. O’nun şairliği sadece basit düpedüz bir alevi siyasi propagandacılığı değil. Ölümünden sonra şu gerçek ortaya çıkmıştır.
Edebiyatımıza Pir Sultan Abdal’ın ürünleri dil, ruh ve eda olarak en duygulu, en zarif ve orijinal eserlerdir.
Pir Sultan Abdal, Dede Korkut’u, Yunus’u, Nesim’i yi, Kaygusuz Abdal’ı Karacaoğlan’ı şahsında toplamış bir halk ozanıdır.
Yunus’un ve Nesimi’nin duygularını Karacaoğlan’ın diliyle söylüyor. Kul Mustafa ve Kâtibinin üslubuna din ve siyaset lirizmi ekliyor. Felsefi fikir konularını devlerin kültürünü içinde işliyor.
En büyük özelliği Türk halkının ozanı olmaktan asla uzaklaşmamasıdır. Halk ruhu ve karakterini onun kadar benimsemiş, geniş halk hayatını onun kadar duymuş ve ezberlemiş olanlar azınlıktadır.
Bana gül diyorlar neme güleyim
Ağlamak şanıma düştü neyleyim
İlin gülü açmış al ile yeşil
Şu benim güllerim soldu neyleyim.
Bir bülbülcük konmuş dağlar başına
Sal Allah’ım sal, sılama varayım.
Şahin yuva yapar kendi başına
Sal Allah’ım sal, sılama varayım.
