Diyabeti Tanıyalım! (14 Kasım Dünya Diyabet Günü)
MEHMET AYTAÇ
Özel Keşan Hastanesi 'ndenUzman Doktor Uğur Özdağlı, 14 Kasım Diyabet Günü nedeni ile Diyabeti anlatan bir açıklama yayınladı.
Özdağlı’nın açıklaması şöyle;
“Her yıl 14 Kasım, tüm dünyada Dünya Diyabet Günü olarak kutlanır.
Bu özel gün, insülinin keşfini yapan Kanadalı bilim insanı Sir Frederick Banting’in doğum günüdür.
Banting ve ekibi 1921 yılında insülini bulmuş, bu sayede milyonlarca insanın hayatı değişmiştir.
Dünyada yaklaşık 540 milyon kişi, yani her 10 yetişkinden biri, diyabetle yaşamaktadır.
Türkiye’de ise yaklaşık 9 milyon kişi diyabet hastasıdır.
Bu sayının giderek artması, sağlıklı beslenme ve hareketli yaşamın ne kadar önemli olduğunu bize hatırlatır.
Diyabet Nedir?
Diyabet (şeker hastalığı), vücudun kan şekerini (glikozu) doğru şekilde kullanamaması durumudur.
Yediğimiz yiyeceklerden gelen şeker, enerji kaynağımızdır.
Bu şekeri hücrelerin kullanabilmesi için insülin adlı bir hormona ihtiyaç vardır.
İnsülin, pankreas adlı organımız tarafından üretilir.
Eğer vücut insülini yeterince üretemez ya da etkili kullanamazsa, kan şekeri yükselir ve diyabet oluşur.
Diyabetin Türleri
1.Tip 1 Diyabet:
Genellikle çocukluk ve gençlik döneminde başlar.
Pankreas hiç insülin üretmez.
Bu nedenle çocuklar her gün insülin iğnesi yapmak zorundadır.
Tip 1 diyabet bulaşıcı değildir; genetik ve bağışıklık sistemiyle ilgilidir.
2.Tip 2 Diyabet:
Genellikle yetişkinlerde görülür ama artık bazı çocuk ve gençlerde de ortaya çıkmaktadır.
Vücut insülini üretir, ancak yeterince kullanamaz.
Fazla kilo, hareketsizlik ve dengesiz beslenme en önemli nedenleridir.
Diyabetin Belirtileri
Diyabeti erken fark etmek çok önemlidir.
Şu belirtiler görülebilir:
- Sık ve çok idrar yapma
- Aşırı susama ve ağız kuruluğu
- Çok yemek yeme ama kilo kaybı
- Yorgunluk, halsizlik ve derslerde dalgınlık
- Bulanık görme
- Yaraların geç iyileşmesi
- Ciltte kaşıntı veya enfeksiyon eğilimi
Bu belirtiler fark edilirse mutlaka bir doktora gidilmelidir.
Tanı ve Klinik Bulgular
Diyabet tanısı, kan ve idrar testleriyle konur:
- Açlık kan şekeri: 126 mg/dl ve üzeri diyabeti düşündürür.
- Tokluk kan şekeri: 200 mg/dl’nin üzerindeyse dikkat gerekir.
- HbA1c testi: Son 3 ayın ortalama kan şekeri düzeyini gösterir.
Bu testlerle doktor, hastalığın türünü ve düzeyini belirler.
Tedavi ve Takip
Diyabetin kesin bir tedavisi yoktur, ancak kontrol altına alınabilir.
Amaç, kan şekerini normal sınırlarda tutmaktır.
Tedavi:
- İnsülin iğneleri veya ağızdan alınan ilaçlar,
- Sağlıklı ve dengeli beslenme,
- Düzenli egzersiz ve spor,
- Kan şekeri ölçümü ve doktor kontrolleri ile yapılır.
Teknolojinin desteğiyle diyabet yönetimi de kolaylaşıyor.
Son yıllarda hem çocuklarda hem de yetişkinlerde cilt altına yerleştirilen sensörlü şeker ölçüm cihazları,
kan şekerini gün boyu otomatik olarak ölçebiliyor.
Bu cihazlar, parmak delmeden ölçüm yaparak günlük hayatı çok kolaylaştırıyor.
Ayrıca, üzerinde çalışılan akıllı insülin pompaları,
bu ölçümlerle bağlantılı çalışarak kan şekerine göre insülin dozunu kendi kendine ayarlayabilecek.
Yakın gelecekte bu sistemler sayesinde diyabetli bireyler,
çok daha rahat, güvenli ve özgür bir yaşam sürebilecekler.
Korunma Yolları
Özellikle Tip 2 diyabetten korunmak mümkündür.
Bunun için:
- Şekerli içecekleri ve abur cuburu azaltmak
- Sebze, meyve ve tam tahıllı yiyecekleri tercih etmek
- Her gün en az 30 dakika yürümek veya spor yapmak
- Yeterli uyumak, stresle baş etmeyi öğrenmek
- Fazla kilolardan kaçınmak
- Yıllık sağlık kontrollerini yaptırmak
Bu alışkanlıklar, sadece diyabeti değil birçok hastalığı da önler.
Diyabetle Yaşam
Diyabeti olan çocuklar ve gençler, doğru bilgi ve düzenli takip ile tamamen normal bir yaşam sürebilir.
Spor yapabilir, okula gidebilir, arkadaşlarıyla vakit geçirebilirler.
Önemli olan:
- Kan şekeri ölçümlerini düzenli yapmak,
- İnsülini aksatmamak,
- Sağlıklı beslenmek,
- Doktor ve aileyle iletişimde olmak ve moralini yüksek tutmaktır.
Unutmayalım!
Diyabet bir hastalık değil, özenli bir yaşam biçimidir.
Kendini tanıyan, düzenli yaşayan, sağlıklı beslenen her çocuk ve genç diyabetle de güçlü bir şekilde yaşayabilir.
Bugün 14 Kasım Dünya Diyabet Günü
Bilmek, korunmak ve farkında olmak hepimizin görevidir.
