Milattan önceki dönemden beri hem aroması hem de iyileştirici etkisi ile tercih edilen tarçın; dünyanın en eski ve sık tüketilen baharatlarından biridir.
Yaygın olarak bilinen kan şekerini düzenlemedeki rolüyle başta diyabet hastalarında olmak üzere insülin direncine sahip bireylerde de sıklıkla kullanımı önerilir. Bunun yanında yüksek kolesterolün dengelenmesinde, vücuttan toksinlerin atılmasında, mide ve bağırsak rahatsızlıklarında, gaz şişkinlik gibi sindirim şikayetlerinde etkili olabildiği bilinir.
Fakat tüm bu etkilerin gözlenebilmesi için dikkat edilmesi gereken nokta, hangi tarçını tükettiğinizdir.
Cinnamomum Schaeff türlerine ait ağaç ve çalı formundaki bitkilerin kurutulmuş iç gövde kabuklarından elde edilen tarçının 250’nin üzerinde çeşidi olduğu bilinmekle birlikte Vietnam, Çin, Seylan tarçınları en yaygın olan türlerindendir.
Seylan ve Çin tarçını; antioksidan, antialerjik, antidiyabetik etkileri dahil olmak üzere birçok farmakolojik aktiviteye sahiptir. Bu etkinin tarçının kabuklarında bulunan uçucu yağdan ve proantosiyadinler yani kateşin, epikateşin gibi antioksidan maddelerden zengin olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Bu iki tarçın türünün birbirinden ayrıldığı nokta ise içeriğindeki kumarin miktarıdır. Kumarin, yüksek dozlarda maruz kalındığında antikoagülan etki yani kanın pıhtılaşmasını önleme ve karaciğerde hasar bırakma gibi toksik etkilere sebebiyet veren bir fitokimyasaldır.
Seylan tarçını gramında 0,1 mg kumarin içerirken, Çin tarçınında bu miktar 2 ila 4 gram arasında değişmektedir.
Yapılan araştırmalar, aynı ağaca ait kabukların farklı kısımlarında dahi farklı kumarin miktarına rastlanabileceğini göstermiştir. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) tarafından kumarinin tolore edilebilir dozunun her 1 kilogram için 0,1 mg olduğu belirlenmiştir. Yani 65 kilo bir bireyin tolore edebileceği maksimum kumarin miktarı 6,5 mg’dır. Uzun süre önerilen dozdan daha yüksek miktarda kumarine maruz kalınması sağlık üzerinde olumsuz etkiler meydana getirebileceğinden riskli olarak kabul edilir.
Çubuk ve toz halde olmak üzere farklı iki formu bulunan tarçının işlenme metoduna göre Seylan adını alan türü, gerçek tarçın olarak kabul edilir. İnce kabuklu, şekerli tada sahip ve kolayca ufalanabilir çubuklardan oluşmaktadır. Görsel anlamda içe doğru sık katmanlı ve kıvrımlı yapısıyla diğerlerine göre ayırıcı bir görünüme sahiptir. İçeriğinde en az kumarin bulunduran tarçın çeşidi olmasından dolayı kullanımı daha güvenlidir.
Tağşiş riski yüksek olan toz formunda tarçın çeşitlerini birbirinden ayırt etmek mümkün olmayacağından, güvenilir kaynaklar olmadıkça toz tarçın tercih etmemenizi, olabildiğince kabuk halinde alıp evde öğütmenizi öneririm.
Hepinize sağlıklı, mutlu günler dilerim.
Haftaya Görüşmek Üzere!
B. İlayda Fidan
Gizem Keşli Beslenme ve Danışmanlık Merkezi Keşan Şube Diyetisyeni